Το κίνημα της αλληλεγγύης, οι προοπτικές του και η συμβολή της τοπικής αυτοδιοίκησης

Βάλια Μικράκη
Στέκι Αλληλεγγύης
στην Παλλήνη

Το κίνημα της αλληλεγγύης εμφανίστηκε και γιγαντώθηκε στα χρόνια της κρίσης. Ήταν η απάντηση πολιτών που ένιωσαν την ανάγκη να αντιδράσουν στη φτώχια, την απομόνωση, τις ελλείψεις βασικών υπηρεσιών που άφηνε πίσω της η υποχώρηση του νεοφιλελεύθερου κράτους από τις όποιες κοινωνικές υπηρεσίες προσέφερε.

Γρήγορα αναπτύχθηκαν αυτοδιαχειριζόμενες, αυτόνομες δομές στις οποίες διοργανώνονται καθημερινά πολλαπλές δραστηριότητες, με στόχο την αλληλεγγύη, τον πολιτισμό, την επιμόρφωση.

•  Συγκεντρώνονται τρόφιμα, φάρμακα, ρούχα. γίνονται ανταλλακτικά χαριστικά παζάρια, αγορές χωρίς μεσάζοντες. Οργανώνονται κάθε είδους εργαστήρια και σεμινάρια, δωρεάν κοινωνικά φροντιστήρια, μαθήματα ξένων γλωσσών, χορού, παρουσιάσεις βιβλίων, εικαστικές εκθέσεις.

•  Λειτουργούν συλλογικές κουζίνες. Δημιουργούνται κινηματογραφικές λέσχες,  θεατρικές ομάδες, τοπικά μουσικά γκρουπ, λειτουργούν παιδικούς σταθμούς, καφενεία, δανειστικές βιβλιοθήκες.

•  Ιδιαίτερα πρέπει να αναφερθεί και η λειτουργία πολλαπλών κοινωνικών ιατρείων και φαρμακείων και η υπερπροσπάθεια που καταβάλουν να καλύψουν τις ανάγκες για φροντίδα υγείας των ανασφάλιστων, ανέργων, απόρων, μεταναστών και Ελλήνων.

Όλες αυτές οι δομές λειτουργούν αμεσοδημοκρατικά και υποστηρίζονται οικονομικά από το υστέρημα των μελών τους.

Στέκι Αλληλεγγύης Παλλήνης

Από την αρχή του το κίνημα της αλληλεγγύης έκανε ξεκάθαρο το πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργεί:

• H αλληλεγγύη δεν είναι φιλανθρωπία. Στηρίζεται και προωθεί σχέσεις ισότητας και ισοτιμίας σε αντίθεση με την φιλανθρωπία που βασίζεται, τονίζει  και συχνά εκμεταλλεύεται την ανισότητα.
•  Η αλληλεγγύη προωθεί την συλλογικότητα, σαν απάντηση στον απομονωτισμό και την ατομικότητα τα οποία προωθεί και τελικά εκμεταλλεύεται ο νεοφιλελευθερισμός.
• Η αλληλεγγύη είναι και αντίσταση στην κρίση προσφέροντας στήριξη και αξιοπρέπεια σε όσους κινδυνεύουν να περιθωριοποιηθούν. Εμποδίζει αυτήν ακριβώς την περιθωριοποίηση που τους κάνει πιό ευάλωτους στις επιθέσεις της κυρίαρχης πολιτικής.

Τέλος η αλληλεγγύη διεκδικεί  και οργανώνει κινηματικά αυτούς που πλήττονται από συγκεκριμένες πολιτικές (χαράτσια, κατασχέσιες), και, πολύ σημαντικό,  εκπαιδεύει  όλους μας σε έναν άλλο τρόπο ζωής, όπου δουλεύουμε μαζί, μοιραζόμαστε υλικά αγαθά, ιδέες, γνώσεις, χαρές και λύπες. Ένα νέο, ανθρώπινο τρόπο ζωής!

Οι προοπτικές του κινήματος και ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης

Τώρα που έχει αποκτηθεί ήδη αρκετή εμπειρία και  δομές αλληλεγγύης έχουν κατοχυρώσει και εδραιώσει τη δουλειά τους στις περιοχές που δραστηριοποιούνται, υπάρχει ανάγκη να πάμε παραπέρα.

• Θα πρέπει οι υπάρχουσες δομές να συντονιστούν, κάθετα και οριζόντα, να μοιραστούν τις εμπειρίες και την τεχνογνωσία τους και να διευρύνουν τις δράσεις τους.

•  Θα πρέπει ενδεχομένως να «διηθήσουν» μαζικούς χώρους, όπως συλλόγους καθηγητών,γονέων, εργαζόμενων εργοστασίων. Με την ήδη σωρευμένη εμπειρία, είναι δυνατόν να δημιουργηθούν ομάδες αλληλεγγύης δραστηριοποιούμενες σε αυτούς ειδικά τους χώρους, σε θέματα και τομείς του δικού τους ενδιαφέροντος. Έτσι θα διευρυνθεί το κίνημα και θα «εξάγει» αποτελεσματικά τους στόχους και τις αρχές του.

Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν μπορεί παρά να είναι ρόλος συντονιστή και αρωγού. Η τοπική αυτοδιοίκηση θα πρέπει παράλληλα με τις δομές που θα αναπτύξει η ίδια προς την κατεύθυνση αυτή, να βοηθήσει τις αυτόνομες δομές αλληλεγγύης με θεσμούς που θα προάγουν και θα ενισχύουν αντί να καταστέλουν όπως συχνά γίνεται σήμερα, τις δράσεις των δομών. Σαν παράδειγμα, θα πρέπει να παρέξει τους μηχανισμούς εκείνους που θα εντοπίζουν χωρίς αποκλεισμούς και εξευτελιστικές διαδικασίες τους περιθωριοποιημένους πολίτες, να παρέχει χώρους στέγασης των δράσεων και να βοηθάει οικονομικά, περιορίζοντας τα έξοδά τους όπου μπορεί. Όλα αυτά χωρίς παρέμβαση στην αυτονομία τους.

Μεγάλη μπορεί να είναι η προσφορά της αυτοδιοίκησης  στην δημιουργία θεσμών στήριξης της κοινωνικής οικονομίας, βοήθεια και κίνητρα σε συλλογικά σχήματα και κολεκτίβες. Το θέμα της κοινωνικής οικονομίας είναι από μόνο του πολύ μεγάλο και πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης, προβληματισμού και προσεκτικού αλλά και οραματικού σχεδιασμού με την συμβολή τόσο των τοπικών κοινωνιών όσο και των εραιτών αντιπροσώπων τους.